Kernboodschap
Progesteron is niet alleen een “zwangerschapshormoon”. Het beschermt je hersenen, tempert stresshormonen en helpt je schildklier om T4 om te zetten in actief T3 — de motor van je metabolisme. Lage progesteron ↔ lager T3 betekent vaak: kouder, trager, mistiger. Door voeding, ritme, stressregulatie en — waar passend — zorgvuldige progesteronondersteuning kun je je energiemetabolisme merkbaar verbeteren.
Waarom progesteron de schildklier helpt
• Conversie T4 → T3: Progesteron ondersteunt de enzymen (deiodinasen) die T4 in T3 omzetten. Minder progesteron = vaker lagere T3-activiteit.
• Stressrem: Daalt progesteron, dan stijgt cortisol makkelijker. Chronisch veel cortisol remt schildklierfunctie en T3-beschikbaarheid.
• Leverfunctie: Een goed werkende lever activeert schildklierhormonen. Progesteron ondersteunt leverprocessen indirect door ontstekingsremming en stabielere bloedsuikers.
• Anti-oestrogeen balans: Progesteron balanceert oestrogeen-effecten. Te veel oestrogeenactiviteit kan de schildklierfunctie en gal/leverflow nadelig beïnvloeden.
Hoe “laag T3” kan aanvoelen
• Koude handen/voeten, traag opwarmen
• Brain fog, woordvinding trager, minder motivatie
• Zwaardere spieren bij lichte inspanning, kramp
• Droge huid/haar, obstipatie
• Onrustige slaap, nachtelijk wakker worden
• Gewichtstoename ondanks “weinig eten”
(Dit is geen diagnose; laat je medisch beoordelen bij twijfel.)
Waarom niveaus onder druk komen te staan
• Chronische stress, weinig herstel, te veel cardio/HIIT
• Te weinig eten (lange vastenwindows) of te weinig koolhydraten
• Veel meervoudig onverzadigde vetten (zaad- en notenoliën) → meer oxidatieve stress
• Slaaptekort, weinig ochtendlicht
• Peri- en postmenopauze (natuurlijke daling progesteron)
Wat je vandaag al kunt doen (pro-metabool, praktisch)
1) Eetritme & balans
• Eet elke 3–4 uur een combi van eiwit + koolhydraat + wat verzadigd vet.
• Vermijd lange nuchtere periodes als je vaak koud/moe bent.
• Luister naar signalen: word je warm en kalm na het eten? Houd dat vast.
2) Eiwit
• Richtgetal: 80–120 g/dag voor de meeste volwassenen (lichaamsgrootte/activiteit bepalen je plek in die range).
• Bronnen: melk/kwark/kaas, eieren, gelatine/collageen, schaaldieren/witte vis, 1×/week lever (vitaminen/mineralen).
3) Koolhydraten die kalmeren
• Rijp fruit, (vers) fruitsap, honing, goed gekookte wortel-/knolgroenten, witte rijst/rijstepap, melk/lactose als je het verdraagt.
• Combineer koolhydraten met eiwit om bloedsuiker en stresshormonen te stabiliseren.
4) Vetten verschuiven
• Beperk zaad- en notenoliën (zonnebloem, soja, maïs, katoen, lijn-koolzaad). Kies vooral boter, ghee, zuivelvet, kokos en wat olijfolie.
• Dit vermindert PUFA-belasting en ondersteunt mitochondriën
5) Vezels die ontlasten (lever/estro-clear)
• Dagelijks rauwe wortelsalade (fijn geraspt met azijn en snuf zout) kan helpen om estrogeenachtige belasting en endotoxinen te binden
6) Mineralen & micronutriënten
• Zout naar behoefte (ondersteunt bijnieren/stress).
• Calcium (zuivel), magnesium (voetenbad/voeding/supplement), kalium(fruit/vruchtensap, aardappels), B-vitaminen (lever, zuivel bijen-pollen edelgistvlokken ).
• Koffie met melk en suiker kan — voor velen — lever en galflow ondersteunen en beter verdragen worden dan zwart.
7) Meten is weten (simpel biofeedback)
• Ochtendtemp vóór opstaan en pols in rust:
• Richtinggevend: 36,6–37,0 °C en ±75–90 bpm door de dag heen wanneer gevoed/ontspannen.
• Noteer 7–14 dagen samen met maaltijden, slaap en klachten. Kijk naar trends, niet naar een enkel getal.
8) Slaap & stress (CO₂-rust)
• 30–60 min ochtendlicht, rustige wandelingen na maaltijden.
• Neusademhaling; lichte adempauzes oefenen kan CO₂-tolerantie en ontspanning bevorderen.
• Schermlicht ’s avonds dimmen; warme douche/voetbad + snack met eiwit/koolhydraat voor bed.
Over progesteron gebruiken (met beleid)
• Bio-identiek progesteron in vitamine E zoals ProgestE wordt vaak beter opgenomen (dan oraal/buccaal/topicaal).
• Cyclisch schema bij premenopauze: meestal in de luteale fase(ongeveer dag 14–28), start laag, evalueer effect (slaap, warmte, stemming).
• Peri/postmenopauze: sommige mensen varen beter op lage dagelijkse dosering met geplande pauzes.
• Mannen: soms zeer lage doseringen ter stressdemping; altijd zorgvuldig en kortdurend evalueren.
• Bespreek gebruik met een deskundige, zeker bij medicatie (schildkliermedicatie, anticoagulantia), hormon-/kankerhistorie of zwangerschap(swens).
(Geen behandeladvies; werk samen met een kundige zorgverlener.)
Labwerk dat context geeft
• Schildklierpanel: TSH, totaal T4, totaal T3 en/of vrij T3, rT3, eventueel TPO/TG-antistoffen.
• Geslachtshormonen: progesteron en estradiol (dag 19–23 van een 28-d cyclus geeft vaak bruikbare vergelijkingen), prolactine.
• Stress/lever: ochtend/avondcortisol, nuchtere glucose/insuline, leverenzymen, lipidenprofiel, ferritine.
• Praktisch: combineer labuitslagen met je temperatuur/pols-log en hoe je je voelt na maaltijden.
Veelgemaakte valkuilen
• “Koolhydraten schrappen om af te vallen” → kou, hogere cortisol, lagere T3.
• Te veel vasten met een toch al trage stofwisseling.
• Eindeloze HIIT/duurtraining zonder herstel en voeding.
• Supplementenstapels zonder eerst eten, ritme, slaap te fixen.
Een simpel dagvoorbeeld (ter inspiratie)
• Ontbijt: eitjes + collageen + sinaasappelsap; stuk fruit; snuf zout.
• Tussendoor: Kaas en fruit of warme melk met honing.
• Lunch: Aardappelpuree met boter, witte vis of garnalen; gekookte wortel/rode biet; bouillon.
• Middag: Rijstwafel met kwark of yoghurt; fruit.
• Diner: start met de wortelsalade. Witte rijst met zacht gestoofd rund of kip + gelatine-rijke saus;; gestoofde courgette.
• Avond: Warme melk met honing/cacao + beetje zout als slaap-snack.
Samengevat
Meer progesteron-balans betekent vaak: warmere handen, helderder hoofd, gelijkmatiger energie. Geef je lichaam wat het nodig heeft — voeding, ritme, rust, licht — en gebruik progesteron (als dat bij je past) zorgvuldig en doelgericht. Zo help je je schildklier om weer volwaardig T3-signaal te geven en krijg je je denk- en doe-kracht terug.
Dit stuk is educatief en geen vervanging voor medische zorg. Werk bij klachten samen met een professional die bekend is met pro-metabole principes (Peat, Peterson, Dinkov & Deering).
