Doe de 2-minuten JA-test + begrijp het simpele mechanisme
Wat bedoelen we met “oestrogeendominantie”?
Niet: “je hebt teveel oestrogeen”. Wel: oestrogeen weegt zwaarder dan progesteron in je systeem. In de overgang (én daarvoor) daalt progesteron vaak sneller/eerder dan oestrogeen.
Volgens Ray Peat, Carol Peterson, en Georgie Dinkhof (hairdute), zie je dit vooral als energie-/stress-probleem: lage stofwisseling, lever die het druk heeft, schommelende bloedsuiker, meer histamine/prolactine. Dat voelt als PMS, pijnlijke borsten, ‘mistig hoofd’, slechtere slaap.
Het simpele mechanisme (Jip-en-Janneke)
• Stress → minder schildklierwerking → je “motor” draait trager.
• Tragere motor → lever werkt minder vlot → oestrogeen wordt trager afgebroken.
• Progesteron daalt eerder (bij stress, weinig voeding/suikers, slechte slaap).
• Resultaat: oestrogeensignaal wint → klachten.
Klinkt complex, maar je kunt op meerdere knoppen tegelijk drukken: eten, ademen, slapen, licht, rust.
Waarom bloedtesten soms misleiden
Een ‘normaal’ oestrogeen in het lab kan relatief te hoog zijn als progesteron laag is. En timing telt: waarden schommelen per cyclusdag en bij stress/ziekte. Daarom kijken we naar patroon + symptomen + context (energie, slaap, temperatuur/pols), niet alleen naar getallen.
OMGEVINGSFACTOREN: HET ONZICHTBARE DUWTJE ➕
Xeno-oestrogenen (BPA/BPS, ftalaten, parabenen, PFAS), zaadoliën/PUFA’s, laat blauw licht & alcohol en darm-endotoxine kunnen het oestrogeensignaal versterkendoor receptoren te prikkelen en/of leverafbraak te vertragen. (Praktische lijst staat in de vorige versie; laten we hier focussen op symptomen.)
DOE EERST DE 2-MINUTEN JA-TEST (SNELCHECK)
Tel je “JA’s”:
• Hevige/lange menstruatie of stolsels
• Pijnlijke/gezwollen borsten
• PMS (prikkelbaar/angstig/somber)
• Opgeblazen gevoel / waterretentie
• Hoofdpijn/migraine rond ovulatie of vóór je menstruatie
• Slechte slaap (’s nachts 1–3u wakker)
• Koude handen/voeten, obstipatie, droge huid
• Acne/melasma of huid die met je cyclus mee verandert
Score: 4–7 = middelmatig patroon. 8+ = sterk patroon (indicatief).
Dit is géén diagnose; het richt je aandacht.
UITGEBREIDE SYMPTOMENLIJST
Gebruik dit als herkenningslijst. Niet alles hoeft te passen. Cluster wat jij herkent.
1) Cyclus & bloedingen
• Zware bloedingen, stolsels, langere menstruaties
• Kortere cycli (<26 d) of onregelmatig slingeren
• Pijnlijke krampen, bekkenzwaar gevoel
• Spotting vóór de menstruatie of rond ovulatie
• PMS verergert met de jaren (perimenopauze)
• Endometriose/adenomyose-achtige klachten (diagnose via arts)
• Uterusmyomen (vleesbomen) / drukgevoel onderbuik
2) Borsten (progesteron-tekort ↔ prolactine)
• Spanning, zwelling, pijn (mastalgie)
• Fibrocysteuze borstveranderingen, knobbelig weefsel
• Cyclusgebonden tepelgevoeligheid
• Cyclusgebonden “volle” borsten / bh past ineens strakker
3) Stemming & brein
• Prikkelbaarheid, kort lontje, snel huilen
• Angst/paniek, innerlijke onrust
• Somberheid/depressieve tendens rond cyclus
• Brain fog, woordvindproblemen
• Overprikkeling door geluid/licht, minder stressbuffer
4) Slaap
• Moeilijk inslapen of 1–3 uur wakker worden
• Piekeren bij het wakker worden, hartslag voelbaar
• Vivid dreams of onrustig dromen
• Niet-hersteld wakker worden, ondanks genoeg uren
5) Schildklier & metabolisme
• Koude handen/voeten, lage ochtendtemperatuur
• Trage stoelgang/obstipatie, droge huid
• Vermoeidheid na eten, behoefte aan dutjes
• Gewichtstoename vooral heupen/dijen (water + vet)
• Haaruitval/dunner haar (diffuus), broze nagels
6) Suikerbalans & cravings
• “Hangry”, trillen/zweten tussen maaltijden
• Sterke trek in zoet of zout laat in de middag/avond
• Reactieve hypo-klachten: bleek, duizelig, prikkelbaar
• Einde cyclus: meer snaaidrang, emotioneel eten
7) Spijsvertering, lever & gal
• Opgeblazen buik (’s avonds erger), gasvorming
• Misselijkheid bij vet eten / vet niet “kunnen hebben”
• Rechtsbovenbuik-druk (gal/levergebied), jeukerige huid
• Gevoeligheid voor alcohol (sneller “van je stuk”)
• Maagzuur/boeren, wisselende ontlasting
8) Vloeistofbalans & weefsels
• Waterretentie, oedeem enkels/vingers/onderoog
• Ringen/schoenen zitten op sommige dagen strakker
• Opgeblazen gezicht bij opstaan
• Cellulite toename, “sponsgevoel” in weefsels
9) Hoofdpijn & migraine
• Migraine rond ovulatie of 1–2 dagen vóór menstruatie
• Spierspanningshoofdpijn in nek/kaakregio
• Licht-/geur-/geluidsovergevoeligheid tijdens aanvallen
10) Muskuloskeletaal & bindweefsel
• Gewrichtspijn, vooral knieën/onderrug/bekken
• Gevoel van gewrichts-“laxiteit” (losser), instabiliteit
• Spierkrampen/trekkingen, vooral ‘s nachts
• Verergering van varices/bindweefselzwakte
11) Huid & slijmvliezen
• Acne (kaaklijn/wangen), mee-eters, vettige huid
• Melasma/pigmentvlekken die met cyclus wisselen
• Rosacea-achtige flush, roodheid
• Jeuk/huidgevoeligheid, contactovergevoeligheid
• Pijnlijkere/gevoeligere tandvleesrand rond cyclus
12) Histamine & allergie-achtige patronen
• Seizoensallergie die rond cyclus piekt
• Jeuk, netelroos, loopneus/benauwdheid “zonder reden”
• Slechter reageren op rode wijn, oude kazen, gefermenteerd
• Maag-/darmreacties op histaminerijk voedsel
13) Cardiovasculair & circulatie
• Hartkloppingen (vooral ’s avonds/‘s nachts)
• Bloeddrukschommelingen, licht in het hoofd bij opstaan
• Koude extremiteiten / witte vingers (vasospasme)
14) Seksualiteit & voortplanting
• Schommelende libido (eerder lager in luteale fase)
• Dyspareunie (pijn bij gemeenschap) door bekkenbodemspanning
• Vruchtbaarheidsproblemen (samenspel met schildklier/insuline)
• PMDD-achtige klachten (zwaardere, functionele PMS)
15) Urinewegen & bekken
• Blaasprikkeling/urgentie zonder duidelijke infectie
• “Zwaar” gevoel bekken/buik, druk op bekkenbodem
• Meer rugpijn/zeurderige onderbuik vlak voor menstruatie
16) Temperatuur & vasomotor
• Warmte-/kou-intolerantie afwisselend
• Nachtelijk zweten with onrust (niet alleen opvliegers)
• Klam of juist extreem droog/strak huidgevoel
17) Prolactine-gerelateerde signalen (context: arts)
• Gevoelige tepels, zelden lichte galactorroe
• Toename borstklachten bij stress/slaaptekort
18) Post-pil / postpartum / perimenopauze
• Klachten die startten na stoppen pil of spiraal
• Postpartum: lang aanhoudende PMS-achtige patronen
• Perimenopauze: cycli schuiven, symptomen intensiveren
19) Neuro-sensorisch
• Rusteloze benen in de avond
• Tinnitus-opvlammen rond cyclus
• Overgevoelig voor fel licht/schermen ’s avonds
20) Overige “kleine maar herkenbare” signalen
• Halsoverkop opruimdrang/controlegevoel premenstrueel
• “Ik lijk vocht vast te houden van de lucht”
• Slechter tegen parfum/chemische geurtjes kunnen
• Meer blauwe plekken / fragielere haarvaten
• Wonden/puistjes genezen trager rond cyclus
Tip : kijk vooral naar patronen in de luteale fase (na ovulatie tot menstruatie). Houd 1–2 cycli een simpel logboek bij (slaap, temperatuur/pols, borsten, stemming, stoelgang, voeding, alcohol). Dat maakt het onmiskenbaar zichtbaar.
Wat je vandaag al kunt doen (praktisch & haalbaar)
1. Eet op ritme (3–5×/dag): eiwit + koolhydraten + zout (zuivel/eieren/gelatine + fruit/rijst/aardappel).
2. Stabiele suikers: first-aid snack (fruit + kaas/yoghurt) bij dip.
3. Licht & warmte: ochtendlicht, ‘s avonds dimmen; warm blijven ondersteunt de schildklier.
4. Lever-liefde: minder zaadoliën/PUFA’s; wortelsalade; eenvoudige maaltijden.
5. Mineralen & slaap: magnesium/kalium/natrium + vast slaapritme.
6. Koffie slim: 1–2 kopjes with melk/suiker, na de maaltijd, als je het verdraagt.
7. Bewegen zonder uitputting: wandelen + rustige kracht.
8. Bio-identiek progesteron? Kan helpend zijn; timing/doseringand persoonlijke respons bepalen samen met een kundige begeleider.
Mini-anekdote
“In de praktijk zien we vaak: regelmaat in eten + ochtendlicht + minder PUFA + wortelsalade → binnen 1–3 cycli minder borstonrust, rustiger slaap en meer reservein stressmomenten.”
Wanneer extra hulp zoeken
• Hevige bloedingen/stolsels, cyclus <24 of >35 d
• Migraine, depressieve klachten, burn-outverschijnselen
• Schildklierproblemen of post-pil/IVF-traject
Zoek iemand die metabolisme, lever, darm en hormonen in samenhang bekijkt.
